بررسی میزان موافقت ساکنان محدوده ی محل احداث سد سازبن با ترک محل زندگی خود و ارزیابی عوامل موثر درآن

چکیده در پی برپاییِ سدهای بزرگ در ایران به ناچار تعداد زیادی از ساکنانی که در محدوده داخل مخزن سد قرار می گیرند باید محل زندگی شان را ترک گفته، در محل های جدید از پیش تعیین شده ساکن شده، و یا اینکه به مکان های دیگری مهاجرت کنند. در اثر تاثیرات سدها علاوه بر مشکلات بیشمار برای محیط زیست، مشکلات اقتصادی و اجتماعی فراوانی برای خانوارهای که در داخل مخزن سد و یا در خارج آن زندگی می کنند به وجود می آید. سد مخزنی سازبن نیز از جمله سدهایی است که در صورت برپایی آن تعداد زیادی روستا در محدوده داخل و حاشیه مخزن سد قرار می گیرند، که انجام مطالعات دقیق علمی در تمام زمینه های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیست محیطی جهت کاهش میزان اثرات سوء ناشی از احداث آن ضروری است. هدف از پژوهش حاضر بررسی میزان موافقت ساکنان محدوده ی محل احداث سد سازبن با ترک محل زندگی خود و ارزیابی عوامل موثر درآن می باشد. این پژوهش در روستاهای محل احداث سد سازبن واقع در بخش مرکزی شهرستان شیروان و چرداولِ استان ایلام انجام شد. طی یک مطالعه مقدماتی و همچنین با استفاده از پژوهش انجام شده توسط شرکت مشاور مهاب قدس و فرمانداری شهرستان شیروان و چرداول، پرسشنامه ای محقق ساخته طراحی شده، آزمونهای آماری نشان می دهد که روایی و پایایی آن کاملاً مورد تایید است. اطلاعات مورد نیاز پژوهش از 157 خانوار که از دو جامعه آماری داخل و حاشیه مخزن سد به دست آمده، با استفاده از جداول توافقی و آزمون های کای دو، f دقیق فیشر، ضرایب همبستگی پیرسون، اسپیرمن، کندال تائو، فی و کرامر، روش تحلیل خوشه ای، آزمون مقایسه میانگین، رگرسیون چند متغیره و تحلیل مسیر تحلیل شد. نتایج نشان می دهد که تمایل 7/44 درصد از افراد برای ترک محل زندگی شان در حد متوسط به پایین و تمایل 3/55 درصد از افراد در سطح زیاد قرار دارد و بین میزان تمایل در گروه های مختلف برای اختلاف معنی داری وجود دارد. در هر دو جامعه آماری داخل و حاشیه مخزن سد سازبن متغیرهای مشکلات شغلی و مشکلات درآمدی و تمایل همسر رابطه مثبت و معنی داری با متغیر وابسته دارند. در جامعه آماری حاشیه مخزن سد متغیرهای پایگاه اجتماعی، وابستگی قومی-قبیله ای، و رضایت شغلی، و در جامعه آماری داخل مخزن سد علاوه بر این متغیرها متغیرهای دلبستگی به محیط و نسبت درآمدهای حاصل از فعالیت های کشاورزی به کل درآمد دارای رابطه منفی با متغیر وابسته هستند. نتایج حاصل از تحلیل مسیر حاکی از آن است که در جامعه آماری داخل مخزن سد، متغیرهای وابستگی قومی-قبیله ای، کمبود امکانات رفاهی، تمایل همسر، پایگاه اجتماعی و مشکلات شغلی 1/ 50 درصد و در جامعه آماری خارج از مخزن سد متغیرهای رضایت شغلی، کمبود امکانات آموزشی، وابستگی قومی-قبیله ای و میزان تمایل همسر بیشترین در مجموع 3/59 درصد از تغییرات متغیر وابسته تحقیق را نشان می کنند لغات کلیدی: تمایل برای ترک محل زندگی، عوامل موثر، مهاجرت، سد سازبن